„Na gorącym uczynku” Joanny Jurgały-Jureczki – znakomitej badaczki i autorki bestsellerów o rodzie Kossaków – to zbiór fascynujących felietonów o ikonach polskiej kultury. Jurgała „przyłapuje” swoich bohaterów w sytuacjach kłopotliwych, dzięki czemu krew zaczyna w nich krążyć, nabierają barw, budzą sympatię i wzruszenie. Galeria postaci zestawiona zaskakująco. Tak o nich w szkole się nie mówiło, nie uczyło.
Romansujący Mickiewicz, który dziwnym trafem nie może przedrzeć się do Powstania, o czym ponoć marzył; Sienkiewicz, który został zdiagnozowany przez komunistyczną cenzurę jako wstecznik i religiant, cudem uratowany przez Stalina; Julian Przyboś, zakochany w uczennicy; Iłłakowiczówna, wielka poetka i platoniczna kochanka marszałka Piłsudskiego; Julian Ochorowicz, słynny filozof, wynalazca, wywołujący i fotografujący duchy, który miał ogromny wpływ na znanych pisarzy. Gdyby nie on, Reymont za „Chłopów” nie dostałby Nobla. Geniusz czy szarlatan? Dalej: demoniczny Przybyszewski, Wyspiański, Konopnicka, kokietująca mężczyzn i kobiety „Matka Polka”...
***
„Czy jest jakiś klucz do tej książki? Raczej pęk kluczy, do wielu drzwi, za które warto zajrzeć, bo kryją moc anegdot o wielkich nazwiskach polskiej kultury. Od drzwi do drzwi prowadzi nas łańcuch skojarzeń, miejsc, a także postaci na pozór tylko drugoplanowych. »Na gorącym uczynku« to opowieść pełna dygresji, smaków, kolorów i zapachów świata, który już przeminął” – Piotr Legutko.
